ampersandAfkortingstekens, bestaande uit één letter of groep letters, zoals die zeer veel in oude handschriften voorkomen, aparte (kalligrafeer-)tekens die meerdere letters, woorduitgangen, of hele woorden vervangen. Het nu nog gebruikte &-teken stamt daarvan af (& stond oorspronkelijk voor 'et', dat is Latijn voor 'en', in Oud-Nederlands 'ende').